&
loading
ATLA
Tarihin Tanığıyım
İbni Hilâl el Makdısî

İbni Hilâl el Makdısî

Doğum Tarihi: 1314
Ölüm Tarihi: 1364
Meslek/Ünvan: Hadis Hocası

Hakkında

714’te (1314) Kudüs’te doğdu. Sûfî İbrâhim el-Havvâs’ın (ö. 291/903) soyundan geldiği için Havvâsî nisbesiyle de anılır (Zehebî, s. 33). Kudüs, Dımaşk ve Kahire gibi ilim merkezlerinde hadis öğrendi ve bu sahada temayüz etti. Zehebî’den İbn Mâce’nin es-Sünen’ini okudu; İbn Seyyidünnâs, Birzâlî, Alâî ve Zeynüddin el-Irâkī’den ders aldı. Memlükler döneminde Şam valiliği yapan Tenkiz’in 729’da (1329) Kudüs’te inşa ettirdiği Tenkiziyye Medresesi’nde Alâî’nin ölümünden (761/1359) sonra hadis hocalığına başladı ve hayatının sonuna kadar görevini sürdürdü. Bu medresede hadis hocalığı yapmak için âlî rivayetleri semâ yoluyla almanın ve onları iyi zaptetmenin şart olduğu (el-Mevsûʿatü’l-Filisṭîniyye, III, 17) göz önüne alınırsa İbn Hilâl’in hadis ilmindeki yerinin önemli olduğu anlaşılır. Şâfiî fukahasından olduğu belirtilen ve fazilet sahibi bir âlim olarak nitelendirilen İbn Hilâl el-Makdisî, Rebîülâhir 765’te (Ocak 1364) Mısır’da vefat etti. İbn Hacer ise onun Kudüs’te öldüğünü kaydetmektedir.

Eserleri. 1. Müs̱îrü’l-ġarâm ilâ ziyâreti’l-Ḳuds ve’ş-Şâm. 23 Şâban 752’de (15 Ekim 1351) Kudüs’te tamamlanan eser, Filistin tarihi ve Kudüs’ün fazileti hakkında telif edilen ilk önemli kaynaklardan olup birinci kısmında Şam’ın sınırları ve faziletleri, ikinci kısmında Mescid-i Aksâ ile ilgili tarihî bilgiler ve onun faziletleri anlatılmaktadır. Muhammed b. Ammâr b. Muhammed el-Mâlikî eseri Müntehe’l-merâm fî taḥṣîli Müs̱îri’l-ġarâm adıyla ihtisar etmiştir. Kemâleddin es-Süyûtî ile Ebü’l-Yümn el-Uleymî’nin geniş ölçüde faydalandığı kitabın 5-7. fasıllarını ilk defa Guy Le Strange İngilizce tercümesiyle birlikte (bk. bibl.), daha sonra Ahmed el-Hâlidî (Yafa 1946) ve Ahmed el-Hâtimî (Beyrut 1415/1994) tamamını neşretmişlerdir. Müs̱îrü’l-ġarâm’ın kaynakları ve muhtevasıyla ilgili bir çalışma da Conrad Koening tarafından yapılmıştır (Islamic Geography, LXXIV, 147-177).

  1. el-Miṣbâḥ fi’l-cemʿ beyne’l-Eẕkâr ve’s-Silâḥ. Nevevî’nin el-Eẕkâr’ı ile İbnü’l-İmâm’ın Silâḥu’l-müʾmin fi’d-duʿâʾ ve’ẕ-ẕikradlı eserlerinden seçme dua ve zikirleri ihtiva etmekte olup yazma nüshalarından biri Manisa İl Halk Kütüphanesi’nde (nr. 1193), bir diğeri Berlin’de (nr. 3705) bulunmaktadır (Brockelmann, GAL, II, 162).
  2. İntihâʾü’s-senen ve’ktifâʾü’s-Sünen. Ebû Dâvûd’un es-Sünen’i üzerine yapılan bir şerhtir (Keşfü’ẓ-ẓunûn, II, 1006).
  3. İktifâʾü’l-minhâc fî eḥâdîs̱i’l-miʿrâc(a.g.e., I, 136).
  4. ʿUcâletü’l-ʿâlim min kitâbi’l-Meʿâlim. Hattâbî’nin Meʿâlimü’s-sünen’inin muhtasarıdır (a.g.e., II, 1005).
  5. İfhâmü’l-mümârî bi-aḫbâri Temîm ed-Dârî. Temîm ed-Dârî’nin Kudüs’e seyahatle ilgili rivayetlerini doğrulamak amacıyla yazılmıştır (el-Mevsûʿatü’l-Filisṭîniyye, III, 370).