ATLA
İşgal Altındaki Filistin Toprakları

Osmanlı Devleti, merkezi hazinenin gelir kaynaklarının tespitini sağlamak adına çeşitli sayımlar yapmıştır. Maliye bürokrasisinin farklı kalemleri tarafından üretilen bu sayımlar ve sayımların kaydedildiği tahrir, avârız, cizye vb. defterler demografi ve mülkiyet tarihi açısından eşsiz birer kaynaktır. Sözü geçen sayım defterleri Filistin’e bağlı kaza ve köyler için de hazırlanmıştır.  Osmanlı arşivlerinde bulunan arşiv ve belge tasnifleri aracılığıyla Filistin’in iktisadi, kültürel, sosyal tarihinin bir külliyatının hazırlanması mümkündür. Bu defter ve vesika kayıtlarının incelenmesi aynı zamanda Filistin’deki haksız mülkiyet iddialarına son verebilecek hukuki dokümanlar olarak değerlendirilmelidir.

1) Kudüs Cizye Defteri’nden bir görüntü. Bu deftere göre Kudüs ve çevresinde 1691 yılında toplam 994 cizye mükellefi gayrimüslim yaşamaktaydı. 

2) Kudüs’teki gayrimenkullerin tapu kayıtlarını gösterir defter sayfası.

Kaynaklar
1. BOA, Y.EE.dnr: 895
2. BOA, MAD.dnr: 3643
3. Oktay Özel, “Avarız ve Cizye Defterleri”, Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik, Ankara 2000.
4. Hilal Çiftçi, “XVII. Yüzyılda Kudüs Merkez ve çevresinde Gayrimüslim Nüfus”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2005.