&
loading
ATLA
فلسطين من الإسكندر إلى الفتح العربي الإسلامي.

Amerika, 1810’lu yıllardan itibaren irili ufaklı pek çok Protestan misyoner örgütü kurmaya başlamıştır. Ancak bu kuruluşlardan en önemlisi Amerikan misyonerliğinin uzun yıllar öncü misyon kuruluşu konumundaki “American Board of Commissionars for Foreign  Missions” örgütüdür. 1812’de kurulan örgüt 1819 yılında Osmanlı topraklarında ilk faaliyetlerine başlamış ve Presbiteryen Cemiyeti, Amerikan Muhipleri Misyonu gibi çeşitli kurumlar aracılığıyla Osmanlı Filistin’inde kültürel ve dini sömürge hareketine girişmişlerdir. 

Bölgedeki Katolik varlığına karşı Protestanlığı yaymak için çalışmalar yapan Amerikalı misyonerler özellikle İngiliz paydaşları tarafından desteklenmişlerdir. Misyoner varlığı ve etkinliği Amerikalılardan daha eski durumdaki İngiltere; Fransa’nın Katolikleri, Rusya’nın ise Ortodoksları himayesine karşı Amerikan Protestan örgütleriyle çoğu zaman işbirliği içinde olmuştur.

[Kudüs-i Şerif sancağı dahilinde bulunan tavaif ve mezâhibin adediyle akaid ve saireleri hakkında istihsâl kılınan malumata dair rapordur]

Protestan mezhebi Katolik Kilisesinden ayrılmış Luther isminde birinin te’sis kerdesi ise de sonralarda birçok tarikatlara münkasım olup bu mezhebin buralara intişarına hizmet eden Alman, İngiliz, Amerikan misyonerleridir. Geçen asr-ı ahîr evâsıtından beri arz-ı Filistin’de birçok müessesât-ı mezhebiye ve tedrisiyye ve hayriyye vücuda getirmişlerdir. Esasen bu misyonerler Yahudileri Protestanlığa almak fikrini takip etmişlerse de Yahudilerden bu mezhebe geçenlerin adedi pek az olduğundan mezâhib-i İseviye erbâbını Protestanlık’a sevke başlamış ve bu uğurda hayli mekâtib ve müessesât-ı saire vücuda getirmişlerdir…

Kaynaklar
1. BOA, DH. EUM. 4. şube, nr: 22/40.
2. Selim Han Yeniacun, Osmanlı Suriyesi’nde Bitmeyen Mücadele: Amerika’nın ve Misyonerlerinin Ortadoğu Macerasının Başlangıcı, İlgi Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul 2017.