ATLA
American Foreign Policy & The Muslim World

ÖNE ÇIKAN KAVRAMLAR

Askeri Mahkeme.
/ İsrail işgal yönetimi tarafından Filistinli sivilleri yargılamak üzere kullanılan mahkemeler.

1948 yılında İsrail Savunma Kuvvetleri tarafından kurulmuş ve ilk defa 1945 yılı İngiliz Mandası Savunma (Acil Durum) Yönetmeliğince oluşturulmuştur. Söz konusu mahkemeler 1967 yılında önce İsrail’de yaşayan Filistinli vatandaşları yargılamak için ku...
Büyük Dönüş Yürüyüşü.
/ Gazze’de sivil toplum aktivistleri tarafından, Filistinli mültecilerin yurtlarına geri dönme hakkına dikkat çekmek için başlatılan şiddet içermeyen bir protesto.

Toprak Günü’nün yıldönümü olan 30 Mart 2018’de başlayan protestolar, Nekbe Günü’nün yıldönümü yürüyüşüyle sonuçlanacak şekilde altı haftalık planlanmış ve İsrail sınır hattının yakınında kurulan protesto kamplarını ve binlerce insanın katıldığı sınır...
Askerî Emirler.
/ İsrail işgali altındaki Filistin bölgesinde yaşamı düzenlemeye yönelik yasama maddeleri.

Askerî emirler B ve C Bölgelerindeki Filistinliler için geçerlidir. Ancak yerli halk İsrail Medeni Kanunları’na göre yönetildiğinden İsrail vatandaşları için bu kurallar geçerli değildir. Ayrıca, 1967’de İsrail tarafından yasadışı olarak ilhak edildi...
Abluka.
/ İsrail tarafından “güvenlik” bahanesiyle Filistin halkının günlük yaşamını kısıtlamaya yönelik yasa dışı uygulamaları.

İsrail ablukaları genellikle iki şekilde uygulanmaktadır: ilki Batı Şeria ve Gazze Şeridi’nde sokağa çıkma yasakları ve güçlendirilmiş bir askerî kontrol sistemi sayesinde Filistinlilerin hareket alanlarının kısıtlaması anlamında “dahili” ablukadır. ...
A, B, C Bölgeleri.
/ İsrail ve Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) arasında 1995 yılında imzalanan Oslo II Anlaşması’na göre Filistin topraklarının hangi idari rejime tabi olacağını gösteren sınıflandırma.

Ramallah, Nablus, Cenin gibi büyük şehir merkezlerini içine alan A Bölgesi, Filistin Ulusal Yönetimi’nin otoritesi altındadır ve Batı Şeria’nın %17,2’sini oluşturmaktadır. Batı Şeria’nın %23,8’ini oluşturan B bölgesi, İsrail işgali altındadır ancak b...
Yahudi Yerleşim Birimleri.
/ Filistin topraklarında yasadışı inşa edilmiş Yahudi köy ve kasabaları

İsrail’in 1967 Altı Gün Savaşı’nda işgal ettiği topraklar üzerinde yasadışı inşa edilmiş yerleşim alanlarına Yahudi yerleşim birimleri denilmektedir. Şehirler, kasabalar, blok birimler, karakollar ve küçük yerleşim birimleri gibi birçok farklı çeşidi...
Yerinden Edilmiş Kişiler.
/ İsrail saldırıları nedeniyle yaşadığı yerden başka bölgeye sığınmak zorunda kalmış Filistinliler.

Özellikle 1948 ve 1967 Arap-İsrail Savaşları sırasında İsrail’in katliamlarından kurtulmak için yaşadığı bölgeyi terkeden yüzbinlerce Filistinli, kendi Filistin toprakları içinde daha güvenilir yerlere sığınmıştır. Batı Şerialı ve Gazzeli yüzbinlerce...
Transfer.
/ Filistinlilerin kendi topraklarından alınarak Arap ülkelerine yerleştirilmesi politikası.

Filistinlileri İsrail, Batı Şeria ve Gazze Şeridi’nden Arap ülkelerinden birine gerekirse zor kullanarak nakletmek için savunulan nüfus transferi politikasıdır. Ma’ariv Gazetesi’nin Şubat 2002’de yaptığı bir anket, İsraillilerin üçte birinden fazlası...
Arap Lejyonu.
/ 1921’de kurulan Ürdün’ün düzenli ordusu. 

Lejyon, 1921 yılında İngiliz Teğmen Albay Frederick Gerard Peake tarafından Transürdün kabileleri arasında düzeni korumak ve Kudüs-Amman yolunu korumak için bir polis gücü olarak kurulmuştur. 1939-56 yılları arasında Arap Lejyonu’nu, İngiliz Subay Jo...
Taksim Planı.
/ 29 Kasım 1947’de kabul edilen BM Genel Kurulu'nun 181 sayılı kararı.

BM’nin 181 sayılı kararı uyarınca biri Filistin devleti için, diğeri Yahudi devleti için ve üçüncüsü uluslararası vesayet altında olmak üzere Filistin’in üçe bölünmesi, 29 Kasım 1947 yılında Genel Kurulda oylandı. Oylama sonucu 33 kabul, 13 red ve 10...
Geri Dönüş Hakkı.
/ Ülkesinin dışında yaşamak zorunda bırakılan Filistinlilerin halen işgal altındaki topraklarına geri dönme hakkı.

Birinci Dünya Savaşından itibaren topraklarından sürülmeye başlayan Filistinliler özellikle 1948 yılından sonra büyük kitleler halinde yaşadıkları yerleri terk etmek zorunda kalmışlardı. Bugün dünyadaki Filistinli nüfusunun en az üçte ikisi kendi top...
Dalet Planı.
/ 1947 yılında Siyonist çeteler tarafından düzenlenen saldırıların temel amacını ortaya koyan saldırı planı.

Plan, Yahudi Devleti’ne karşı gerçekleşecek potansiyel bir Arap saldırısına karşı hazırlıklı olmak ve toprakları üzerinde kontrol sağlamak için 1947’de Haganah tarafından geliştirilmiştir. 10 Mart 1948’de son kez gözden geçirilen plan aynı yıl 4 Nisa...
Ayrım Duvarı.
/ 2002 yılının haziran ayı başlarında İsrail işgal yönetimi tarafından Batı Şeria’da inşasına başlanan ve hukuksuz bir şekilde Filistin topraklarını birbirinden koparan duvar.

Ayrım Duvarı Filistinli vatandaşların İsrail’e “yasadışı” yollardan girmelerini engellemek için Batı Şeria çevresini çit, hendek, jiletli tel ve beton duvarlarla örerek güvenlik bahanesiyle bir bariyer oluşturmayı hedeflemiştir. Ayrım Duvarı, İsrail’...
Arap Boykotu.
/ İsrail işgaline karşı Arap devletlerinin yürütmeye çalıştığı boykot süreci.

Amaç, İsrail’i yakın ülkelerden ve uluslararası toplumdan izole etmek, askerî ve ekonomik gücünü artırmak için kullanacağı ticaretten mahrum bırakmaktır. ‘Birincil’ boykot İsrail ile Arap ülkeleri arasında doğrudan ticareti yasaklamakta, ‘ikincil’ bo...
Apartheid.
/ 1948-1994 yılları arasında Güney Afrika Cumhuriyeti’nde resmî devlet politikası olarak uygulanan ırk ayrımcılığı sistemi. Beyazların zenci yerlilere yönelik bu uygulamalarına benzerliğinden dolayı İsrail’in Filistinlilere karşı uyguladığı ayrımcı siyaset de zaman zaman bu tabirle ifade edilmektedir.

Irksal Ayrımcılığın Bütün Biçimlerinin Sona Erdirilmesine İlişkin Uluslararası Sözleşme (1973), apartheid rejimlerini; “bir ırksal grup tarafından başka bir ırksal grup üzerinde hâkimiyet kurmak, bu hakimiyeti sürdürmek ve sistematik olarak onlara ba...
İdari Tutukluluk.
/ İsrail işgal hukukunda her hangi bir suçlama olmaksızın bir kişinin gerekçesiz olarak gözaltında tutulmasını öngören düzenleme.

İsrail yönetimi, “idari tutukluluk” kapsamında gözaltına aldığı Filistinlileri, hiçbir suç isnat etmeden, istihbarat birimlerinin tavsiyeleri üzerine aylarca bazen de yıllarca hapiste bırakabilmektedir. Bazı idari tutukluların İsrail’in güvenliği içi...
Filistinli Mülteciler.
/ Yaşadığı yeri terk etmek zorunda kalan ve bir daha geri dönemeyen Filistinli sivil mülteciler.

1948’deki Nekbe sırasında ya da 1967 Haziran Savaşı’ndan sonra, evlerini terk etmek ve komşu bir devlete geçmek zorunda kalan, geri dönmeleri yasaklanan Filistinlilerdir. Günümüzde Filistin nüfusunun yarısından fazlası mülteci durumundadır ve Filisti...
Yahudileştirme.
/ Filistin’in Arap-Müslüman kimliğini yok ederek her yönüyle Yahudi kültürünün egemenliğine sokulması

İsrail işgalinin en önemli araçlarında birini oluşturan Yahudileştirme çalışmalarının üç ana ekseni bulunmaktadır: Bunlar içinde demografik Yahudileştirme Filistin topraklarının Arap nüfustan arındırılarak tümüyle Yahudilerin yaşadığı bir bölge halin...
Vatandaşlık Yasası.
/ İsrail vatandaşlığının kazanılması ve kaybedilmesi ile ilgili hükümleri detaylandıran 1952 tarihli İsrail yasası.

Yasanın özeti aslında her Yahudi göçmenin, geri dönüşün doğrudan bir sonucu olarak İsrail vatandaşı olarak kabul etmekte ve Filistinli Arapları İsrail’de vatandaşlık veya ikamet statüsü kazanma hakkından mahrum etmektedir. 28 Mart 2011’de yürürlüğe g...
Aile Birleşimi Yasası.
/ İsrail vatandaşlarıyla evli Batı Şeria ve Gazzeli Filistinlilere vatandaşlık ve ikamet verilmesini yasaklayan kanun.

Knesset tarafından 31 Temmuz 2003’te kabul edilen yasa, İsrail Vatandaşlık Yasasında yeni kısıtlamalar getirerek, Filistinli Arapların İsrail vatandaşlarıyla evliliğini imkansız hale getirmeyi amaçlamaktadır. Buna göre Batı Şeria ve Gazzeli Filistinl...